Het vergeten gebaar

Op bevrijdingsdag ging in het Amsterdamse Filminstituut Eye de documentaire ‘Het vergeten getto’ van Saskia van den Heuvel in première. De documentaire verbeeldt sereen het verhaal van het getto via de vertellingen van overlevenden. De aanwezigheid van enkele overlevenden in de zaal (ik zag Barbara Meeter, ik sprak nog even met Loes Fransman, zag de zoon van Simon Waterman en daar was ook de broze Meijer Keizer, overgevlogen uit Israël) gaf de voorstelling een intieme maar vooral intense sfeer.

Eén scène speelt zich af in Bonn. Duitse autoriteiten erkennen voor de draaiende camera dat Asterdorp feitelijk een ‘Judenviertel’ was, een getto, een formele uitspraak die aan overlevenden het recht geeft een vergoeding op te vragen bij de Duitse staat. De Duitsers baseren de erkenning van Asterdorp als getto op documenten die Saskia en ik uit diverse archieven opdiepten. Hierboven een van die bewijsstukken: een ambtelijk concept van een besluit van de burgemeester uit 1942.

Ik weet overigens niet hoe hoog precies de vergoeding is die de huidige Duitse  overheid geeft aan de overlevenden van Asterdorp als ‘vergeten getto’. Ik weet wel dat de opstelling van de Duitse overheid – hoe laag of hoog die vergoeding ook is – getuigt van klasse en moed. Zij durft om te zien naar het handelen van haar voorgangers en zich met een expliciet gebaar voor dat handelen te verontschuldigen bij slachtoffers. Benieuwd of Ymere, de rechtsopvolger van de Gemeentelijke Woningdienst, zich ooit nog zal richten tot de nazaten van de huurders van toen, de joden die 25% extra huur moesten betalen in Asterdorp: Barbara Meeter, Loes Fransman, de zoon van Simon Waterman, Meijer Keizer.